Veiligheidspaviljoen Knokke-Heist
De Belgische kustlijn is de beton geworden intentie om zoveel mogelijk mensen zicht te willen bieden op een klein stukje zee. Ze is een lange aaneenschakeling van gelijkaardige appartementsgebouwen die het strand flankeren. Uit die rij zet een gebouw een stapje vooruit en nestelt zich als enige met de voeten in het zand. Doordat het de tegenstellingen met haar context accentueert, presenteert het veiligheidspaviljoen, ontworpen door Compagnie-O in samenwerking met John Körmeling, zich als een anomalie. De frisse, knalgele kleur steekt af tegen de grijze appartementen op de dijk, als plastic speelgoed in het zand, terwijl zijn ronde vorm de blik doet afbuigen van de eindeloze kustlijn. Het monotone betonnen massief op de dijk, waar men hoofdzakelijk doorheen kan via smalle straten, wordt zo gebruikt als achtergrond, als podium, voor een raadselachtig maar toch toegankelijk volume.
De wijze waarop het paviljoen hier met bravoure haar plek opeist, is bijzonder. Nu lijkt dit haast vanzelfsprekend, maar eigenlijk was het eerst niet zo bedoeld. De stad zag dit gebouw immers aangebouwd tegen de dijk, ter hoogte van het Lichttorenplein. Als een dienstig gebouw dat zich schikt naar zijn context, als was het een alledaagse strandbar of een louter utilitair bouwwerk. Het paviljoen zou op die positie een andere connotatie hebben gekregen. Het zou hebben aangevoeld als een verplicht nummer, terwijl het ook veel meer kon zijn. Door de delokalisatie die de ontwerpers voorstelden, krijgt het paviljoen een soort ‘vrijheid aan zee’ en kan het excelleren. Een acte de présence op het strand van Knokke, die deze plek mee opwaardeert en een specifieke herkenbaarheid verleent.
Ondanks de zichtbare contrasten stelt dit gebouw zich toch ook ten dienste van zijn context. Het houdt zich bewust laag om zo het weidse zicht op de zee vanop de dijk te behouden. De grote schepen in de verte lijken over het paviljoen te varen. Het reddersnest boven op het volume doet zelfs denken aan de controlebrug van een vrachtschip. Het nest representeert een beweeglijkheid in een anders uiterst starre context, alsof het elk moment kan loskomen om vooruit te schuiven. Deze zin voor beweging zet zich verder in de organische, maar toch hyperfunctionele opbouw van het paviljoen. De gebogen lijnvoering lijkt afgeleid van een aantal praktische bewegingen: de passage van een auto, de ergonomische verticale circulatie, de observatie vanuit de ronde uitkijkpost. In deze uitgepuurde constructie vinden redders, de EHBO-post en de strandpolitie elk een eigen plek op maat van hun werking.
Transparantie en laagdrempeligheid zijn modewoorden die vaak resulteren in glazen gevels en grote ontvangstruimtes. In tegenstelling tot die letterlijke vertalingen vereenzelvigt dit paviljoen zich op een gepaste manier met deze concepten. Passanten worden binnengeleid tot in de kern van het gebouw om zicht te krijgen op de volledige werking en organisatie van de veiligheidsdiensten. De fysieke en mentale nabijheid van veiligheid die ze daar gewaarworden, geeft hun het gevoel dat er over hen gewaakt wordt. Deze architectuur overstijgt zo het louter huisvesten van functies of gebruikers. Ze doet ook een uitspraak over hoe de betreffende diensten zich manifesteren en speelt in op de manier waarop omstaanders hun werking percipiëren. Grootse ambities voor een klein paviljoen dat zich eerst nog braafjes tegen de dijk zou aanschurken.
- Isabelle Blancke
Dit project is gepubliceerd in het Architectuurboek Vlaanderen N°14. Wanneer attitudes vorm krijgen
