Kennisdossier Bouwbedrijf

Ontwerpers en bouwers

Zowel het architectuurhistorisch onderzoek als de brede perceptie rond architectuur kennen een sterke focus op de architect als ontwerper. Zeker vanaf de Renaissance, wanneer de figuur van de individuele kunstenaar op de voorgrond kwam, werd er een sterk onderscheid gemaakt tussen enerzijds het ontwerp (‘il disegno’) en de bedenker van het concept van een gebouw en anderzijds de eigenlijke praktische uitvoering. De ontwikkeling en neerslag van dit disegno, als eerste moment van inspiratie, werd duidelijk hoger geacht dan de latere realisatie.

Architecten als 'designers' (eerder dan bouwers) figureerden naast schilders en beeldhouwers bijvoorbeeld in de beroemde Vite de' più eccellenti pittori, scultori, e architettori da Cimabue insino a' tempi nostri van schilder Giorgio Vasari (1511-1574). Een dergelijke opvatting tekent de beeldvorming tot vandaag en toont zich bijvoorbeeld in de cultus van ‘star architects’ en de publieke aandacht voor grote namen.

Cultureel erfgoed van het bouwbedrijf

Archieven van aannemers en bouwbedrijven zijn over het algemeen erg fragmentair bewaard. In veel gevallen beschouwde en beschouwt de archiefvormer het eigen archief niet als cultureel erfgoed en wordt er vaak enkel bewaard vanuit juridisch oogpunt, omwille van de aansprakelijkheid. Wanneer er toch archief bewaard blijft dat ouder is dan wettelijk noodzakelijk, dan lijkt dit in veel gevallen met toeval te maken te hebben - zolang het archief niet in de weg staat, neemt niemand er aanstoot aan.

Dergelijk 'vergeten' archief komt dan wel weer in gevaar wanneer er een verhuis op stapel staat of wanneer er plaatsgebrek dreigt te ontstaan voor andere activiteiten. In sommige gevallen hebben bepaalde medewerkers een hart voor geschiedenis en nemen ze het bewaren van oudere documenten, foto's en stukken op eigen initiatief ter harte. In functie van het schrijven van de bedrijfsgeschiedenis, bijvoorbeeld naar aanleiding van een jubileum, gebeurt het ook dat op zoek gegaan wordt naar 'oude papieren'.

Net zoals de bedrijven hun archief niet noodzakelijk cultureel waardevol achten, hebben ook niet veel archiefinstellingen zich actief beziggehouden met het verzamelen van dergelijk materiaal. Archieven van bouwbedrijven kunnen bovendien erg omvangrijk zijn, zodat het ook niet voor alle instellingen fysiek mogelijk is om dergelijke archieven binnen te halen.

VAi en bouwbedrijf

In 2015 startte het VAi/CVAa een project op rond het cultureel erfgoed van werf en bouwbedrijf, mee ingegeven door de moeilijkheden waar onderzoekers op stootten door de schaarste van primaire bronnen. Ontdek onze werking over bouwbedrijf op de projectpagina.