Belgische architectuurtijdschriften online
Vind hier een overzicht van alle gedigitaliseerde Belgische tijdschriften die online doorzoekbaar zijn. Er is meer materiaal gedigitaliseerd, maar door auteursrechtelijke beperkingen kan niet alles zomaar online worden gepubliceerd.
Bulletin des métiers d'art (1901-1914)
Het tijdschrift Bulletin des métiers d'art (1901-1914) kwam tot stand in de context van de Brusselse Sint-Lucasscholen. Het legde sterk de nadruk op de maatschappelijke rol van het beroepsonderwijs in de kunstambachten en de architectuur.
Het tijdschrift liet een nieuwe wind waaien in de Sint-Lucasbeweging die in de jaren 1860 op gang was gekomen, en kwam er naast oudere communicatiekanalen van de beweging, zoals Revue de l'art chrétien (1857/1882-1914) en de bulletins van het Gilde van Sint-Thomas en Sint-Lucas (1863-1913).
De ingescande nummers komen uit de collectie van de Universiteitsbibliotheek Gent. Omdat er geen auteursrechten meer rusten op het tijdschrift kan het van thuis uit worden geraadpleegd via de catalogus van de Universiteitsbibliotheek.
L'Ossature métallique (1932 - 1954)
L'Ossature métallique verscheen vanaf 1932 als tijdschrift van het Centre Belgo-Luxembourgeois d'Information de l'Acier, ter promotie van staal als bouwmateriaal. Het tijdschrift bestond aanvankelijk uit overgenomen artikels, maar gaandeweg zorgde een redactie van ingenieurs zelf voor artikels, fotografisch materiaal en technische documentatie. Na 1954 werd het tijdschrift opgevolgd door Acier, Stahl, Steel.
De ingescande nummers komen uit de collectie van de Universiteitsbibliotheek Gent, met aanvullingen uit de collectie van Infosteel. L'Ossature métallique is van thuis uit raadpleegbaar via de catalogus van de Universiteitsbibliotheek.
Deze online publicatie is mogelijk dankzij de toestemming van Infosteel, rechtsopvolger van het Centre Belgo-Luxembourgeois d'Information de l'Acier.
L' Émulation (1874-1939)
L’Émulation (1874-1939) is het oudste van de zes tijdschrifttitels. Het ontstond in 1874 als orgaan van de architectenorganisatie Société Centrale d’Architecture de Belgique. Meer dan zestig jaar Belgische architectuurgeschiedenis kreeg een neerslag in volumes van groot formaat met tekst en vooral met prachtige platen.
Het merendeel van de ingescande exemplaren behoort tot de collectie van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, met een aantal aanvullingen vanuit de UGent.
Omwille van auteursrechten zijn enkel de eerste jaargangen ouder dan 125 jaar van thuis uit raadpleegbaar via Dams Antwerpen. De latere jaargangen kunnen worden geraadpleegd in de leeszaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.
Le Béton Armé (1898-1939)
De digitalisering van Le Béton Armé kwam er op initiatief van dr. Stephanie Van de Voorde (UGent/VUB), met steun van de Universiteitsbibliotheek Gent en de Cité Chaillot.
- Ga naar Le Béton armé
Journal de l'architecture et des arts relatifs à la construction (1848-1856)
De digitalisering van een van de oudste Belgische architectuurtijdschriften, het Journal de l'architecture et des arts relatifs à la construction (1848-1852) en opvolger Journal belge de l'architecture et de la science des constructions (1853-1856), gebeurde binnen de overeenkomst die Googlebooks aanging met de Universiteitsbibliotheek Gent. De (onvolledige) digitale versie van dit 19de-eeuwse tijdschrift is toegankelijk via de catalogus van de UGent.
La Cité (1919-1935)
La Cité werd gedigitaliseerd binnen het Blue Mountainproject van de universiteit van Princeton (USA). Dit project digitaliseert 'historic avant-garde periodicals for digital research'. Voorlopig is La Cité het enige Belgische tijdschrift dat binnen dit project gedigitaliseerd werd.
- Ga naar La Cité
L'Art moderne (1881-1914)
De Digithèque van de ULB digitaliseert eveneens tijdschriften, voornamelijk literaire bladen, waarvan enkele ook voor de architectuurgeschiedenis interessant kunnen zijn, zoals bijvoorbeeld L'Art moderne. Revue critique des arts et de la littérature. Dit tijdschrift volgde de avant-garde rond Les XX en La Libre Esthétique van nabij, het milieu waarin Henry van de Velde en anderen hun overstap maakten van schilderkunst naar de toegepaste kunsten en de architectuur en zo mee de Belgische art nouveau tot ontwikkeling brachten in de jaren 1890.
- Ga naar L'Art moderne
Bekijk ook de pagina Buitenlandse architectuurtijdschriften online met buitenlandse titels en digitaliseringsprojecten.
Enkel beschikbaar met een UGent login
- Bâtir - online via UGent (UGent only)
- Bouwkunst en wederopbouw - online via UGent (UGent only)
Gedigitaliseerde tijdschriften en auteursrechten
Eenmaal een tijdschrift gedigitaliseerd, dan kun je het online ontsluiten, toch? Helaas staan auteursrechten vaak in de weg, zodat je om een gedigitaliseerd exemplaar in te kijken toch naar de leeszaal van de desbetreffende bibliotheek moet. Hieronder vind je wat meer info:
- De wetgeving met betrekking tot auteursrechten is erg complex. Via auteursrechtenverenigingen als SABAM en SOFAM kunnen rechthebbenden (producenten van culturele producten, of hun erfgenamen) vergoedingen opeisen voor reproductie van hun werk.
- Architectuurtijdschriften zijn vaak geïllustreerd. Op het digitaal reproduceren van deze illustraties kunnen dus zowel (erfgenamen van) fotografen als (erfgenamen van) de architecten van het afgebeelde gebouw vergoedingen opeisen.
- Het is ten eerste al erg moeilijk om van een reeks jaargangen van een afgesloten architectuurtijdschrift alle mogelijke rechthebbenden op te lijsten en op te sporen - niet alle foto's of gebouwen zijn goed geïdentificeerd, en niet van elke betrokken fotograaf of architect vallen biografische gegevens terug te vinden.
- Bovendien dient van elke mogelijke producent te worden nagegaan of er al 70 jaar verstreken zijn sinds diens overlijden, alvorens materiaal rechtenvrij wordt. Voor tijdschriften uit het interbellum valt bijvoorbeeld niet uit te sluiten dat bepaalde auteurs, fotografen of architecten, die destijds 30 jaar waren, minder dan 70 jaar geleden overleden zijn. Op hun productie rusten dus nog auteursrechten.
- Zelfs indien alle mogelijke rechthebbenden op te sporen zouden zijn, dan kunnen de vergoedingen erg hoog oplopen. Daardoor wordt het moeilijk voor culturele instellingen en bibliotheken om naast de kost van digitalisering, langdurige bewaring en ontsluiting ook nog eens de kosten van auteursrechten op te hoesten.
Wil je meer info over de spanning tussen vrijheid van informatie en bescherming van het auteursrecht? Neem dan een kijkje op de website van het Samenwerkingsverband Auteursrecht & Samenleving (SA&S).